กฎแห่งกรรมกับความเป็นธรรม

กฎแ ห่ ง ก ร ร ม กั บ ค ว า ม เ ป็ น ธ ร ร ม

โดย พระไพศาล วิสาโล

ทำไมคนดีถึงยากจน แต่คนชั่วกลับร่ำรวย? เหตุใดคนที่เสียสละเพื่อส่วนรวมถึงมีอายุสั้น แต่คนที่โกงกินบ้านเมืองกลับมีอายุยืน?

ข้อความเหล่านี้มักถูกยกขึ้นมาเพื่อตั้งข้อสงสัยกับกฎแห่งกรรมว่า กฎนี้มีจริงหรือ และมีความเป็นธรรมเพียงใด ในทรรศนะของคนจำนวนไม่น้อยสองประเด็นนี้สัมพันธ์กัน เพราะหากชี้ได้ว่ากฎแห่งกรรมไม่มีความเป็นธรรมก็แสดงว่ากฎนี้ไม่มีอยู่จริง

คำถามก็คือ เราเข้าใจกฎแห่งกรรมว่าอย่างไร กฎแห่งกรรมในความเข้าใจของคนทั่วไป สรุปได้สั้นๆ ว่า “ทำดี ได้ดี ทำชั่ว ได้ชั่ว” นัยยะที่มักพ่วงตามมาก็คือ ทำดีแล้วต้องรวยและอายุยืน ทำชั่วต้องยากจนและอายุสั้น เป็นต้น เพราะคนทั่วไปมองว่ารวยและอายุยืนนั้นคือ “ดี” ส่วนยากจนและอายุสั้นคือ “ไม่ดี”

ไม่ผิดหากจะกล่าวว่ากฎแห่งกรรมหมายถึง “ทำดี ได้ดี ทำชั่ว ได้ชั่ว” เพราะข้อความนี้มาจากพุทธศาสนสุภาษิตในพระไตรปิฎก แต่ข้อความนี้ไม่ได้มาโดดๆ ข้อความที่มาก่อนหน้านั้นก็คือ “หว่านพืชเช่นใด ได้ผลเช่นนั้น” ความหมายก็คือหากปลูกมะม่วง ก็ได้มะม่วง ปลูกมะพร้าว ก็ได้มะพร้าว เป็นอื่นไปไม่ได้ นี้คือกฎธรรมชาติที่พุทธศาสนาเรียกว่า “พีชนิยาม” หรือกฎธรรมชาติเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตและการสืบพันธุ์

ในทรรศนะของพุทธศาสนา พีชนิยามกับกฎแห่งกรรม (ซึ่งมีอีกชื่อหนึ่งว่า “กรรมนิยาม”) มีสถานะเท่ากัน คือเป็นกฎธรรมชาติเหมือนกัน และมีความเป็นสากล ไม่ขึ้นอยู่กับการบังคับควบคุมของมนุษย์ ปลูกมะม่วง ย่อมได้มะม่วงฉันใด ทำดีย่อมได้ดีฉันนั้น แต่ “ดี” ในที่นี้ไม่ได้หมายความว่ารวยหรืออายุยืน เพราะถ้าเป็นเช่นนั้นก็ไม่ต่างอะไรกับการบอกว่าปลูกมะม่วงย่อมได้เงินดี

ใครๆ ก็รู้ว่าปลูกมะม่วงแล้วไม่จำเป็นต้องได้เงินดี เพราะเงินจะดีหรือไม่ย่อมขึ้นอยู่กับราคาของมะม่วงในตลาดว่าสูงหรือต่ำ และยังต้องขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของพ่อค้าคนกลาง ตลอดจนความสามารถของลูกค้าในการเข้าถึงสวนมะม่วง เป็นต้น ปัจจัยเหล่านี้อยู่นอกเหนือกฎธรรมชาติหรือพีชนิยาม แต่ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขในสังคมซึ่งแปรเปลี่ยนตลอดเวลาและมีมนุษย์เป็นตัวกำหนดที่สำคัญ

ปลูกมะม่วงไม่ได้แปลว่าต้องได้เงินดีฉันใด ทำดีก็ไม่ได้หมายความว่าต้องรวยฉันนั้น แต่ที่แน่ใจก็ได้ก็คือ ปลูกมะม่วงก็ต้องได้มะม่วง (หากปลูกถูกต้อง) ทำดีก็ต้องได้ดี (หากทำดีถูกต้อง) ดีในที่นี้หมายถึงผลดีที่เกิดขึ้นกับจิตใจ บุคลิกนิสัย และส่งผลถึงการกระทำ เช่น ทำให้จิตใจสงบเย็น โปร่งเบา ส่วนผลที่นอกเหนือจากนั้น เช่น รายได้ สุขภาพ ชื่อเสียงเกียรติยศ ยังต้องขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยอีกมากมาย เช่น ความสามารถในการประกอบอาชีพและการจับจ่ายใช้สอยของคนผู้นั้น รวมทั้งพฤติกรรมของคนรอบข้าง ค่านิยมของสังคม สภาวะเศรษฐกิจในเวลานั้น ฯลฯ

ชอบทำบุญ ทอดกฐินทอดผ้าป่าเป็นประจำ แต่ขณะขับรถกลับจากต่างจังหวัด เกิดหลับในขึ้นมา จึงขับชนเสาไฟฟ้าถึงแก่ชีวิต ในกรณีเช่นนี้ย่อมไม่อาจพูดได้ว่าทำดีแล้วทำไม่ไม่ได้ดี เพราะการขับรถอย่างปลอดภัยนั้นต้องอาศัยสติด้วย ไม่ได้อยู่ที่ว่าเป็นคนใจบุญอย่างเดียว ในทำนองเดียวกัน ทำงานด้วยความซื่อสัตย์ ไม่โกงไม่กิน แต่ชอบกินอาหารที่เต็มไปด้วยไขมัน แถมไม่ออกกำลังกาย อีกทั้งยังเครียดจากที่ทำงาน เส้นเลือดในสมองจึงแตก กลายเป็นอัมพาต นอนซมอยู่ที่บ้านช่วยตัวเองไม่ได้ กรณีอย่างนี้ก็ไม่อาจพูดได้เช่นกันว่าทำดีแล้วไม่ได้ดี เพราะสุขภาพนั้นจะดีหรือไม่ ต้องขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการบริโภคและการใช้ชีวิตด้วย ไม่ได้ขึ้นอยู่กับความซื่อสัตย์สุจริตอย่างเดียว

ชอบทำบุญแต่ตายเพราะอุบัติเหตุ หรือซื่อสัตย์แต่กลับเป็นอัมพาต จึงไม่ได้หมายความว่ากฎแห่งกรรมไม่มีจริง ทั้งยังพูดไม่ได้ด้วยว่ากฎแห่งกรรมไร้ความเป็นธรรม เพราะเป็นคนละเรื่องกัน กฎแห่งกรรมนั้นเป็นกฎธรรมชาติ ส่วนความเป็นธรรมนั้นเป็นเรื่องที่มนุษย์นิยามเอาเอง แค่ไหนจึงเรียกว่าความเป็นธรรม เป็นประเด็นที่ถกเถียงกันได้มาก ผู้คนมักคิดว่าตนเองไม่ได้รับความเป็นธรรมก็ต่อเมื่อพบว่าตนเองได้น้อยกว่าคนอื่น (เช่น ได้แจกผ้าห่มน้อยกว่า หรือได้เงินเดือนและโบนัสน้อยกว่า) แต่หากตนเองได้มากกว่าคนอื่น มีใครบ้างที่จะโวยวายว่ามีความไม่เป็นธรรมเกิดขึ้น ความไม่เป็นธรรมจึงไม่ได้แปลว่าความไม่เท่าเทียม แต่มักแปลว่าฉัน (หรือพวกของฉัน) ได้น้อยกว่าคนอื่น

คำว่า “ธรรม” ในพุทธศาสนาแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ประเภทแรกคือ สัจธรรม หมายถึงความจริงหรือกฎธรรมชาติ ส่วน จริยธรรม นั้นเป็นการเอาความจริงหรือกฎธรรมชาติมาใช้ให้เกิดประโยชน์ โดยจัดวางเป็นวิธีการ หรือกำหนดเป็นคุณค่าหรือคุณธรรมที่พึงยึดถือ เพื่อนำไปปฏิบัติให้เกิดประโยชน์อย่างถูกต้องตามกฎธรรมชาติ เช่น มรรคมีองค์ 8 ไตรสิกขา เมตตากรุณา สันโดษ อหิงสา ความใจกว้าง และการเคารพสิทธิของผู้อื่น เป็นต้น

มองในแง่นี้ กฎแห่งกรรมจัดว่าเป็นเรื่องสัจธรรม ส่วนความเป็นธรรมหรือความยุติธรรม จัดเป็นเรื่องจริยธรรม การแยกเช่นนี้จะช่วยให้เห็นว่าความเป็นธรรม หรือความยุติธรรมนั้น เป็นคุณค่าหรือคุณธรรมที่ควรทำให้เกิดมีขึ้น (ไม่ว่าในระดับบุคคลหรือสังคมก็ตาม) มิใช่กฎธรรมชาติโดยตัวมันเอง แต่ก็อิงอาศัยกฎธรรมชาติ โดยเฉพาะกฎแห่งกรรม ทั้งนี้เพื่อเป็นแนวทางให้เกิดจิตที่เป็นกุศลหรือสร้างเงื่อนไขทางสังคมที่เกื้อกูลต่อความสงบสุขและชีวิตที่ดีงาม เป็นต้น

ในฐานะสัจธรรม กฎแห่งกรรมเป็นสิ่งที่เป็นกลางๆ ไม่ดีไม่ชั่วในตัวมันเอง อยู่นอกเหนือการควบคุมของมนุษย์ มนุษย์จะรับรู้ว่ามีกฎนี้หรือไม่ก็ตาม มันก็ยังทำงานของมันอยู่นั่นเอง แต่ในฐานะจริยธรรม ความเป็นธรรม เป็นสิ่งซึ่งมนุษย์ต้องทำให้เกิดมีขึ้น รวมทั้งต้องตกลงให้แน่ชัดว่ามีความหมายอย่างไร ในเมื่อความเป็นธรรมเป็นสิ่งที่ขึ้นอยู่กับการตีความ กฎแห่งกรรมจะ “เป็นธรรม” เพียงใด จึงเป็นเรื่องที่มนุษย์เราตีความเอาเอง ดังนั้น จึงพบว่าในบางครั้งกฎแห่งกรรมก็ดูเหมือนเป็นธรรม แต่ในบางครั้งก็ไม่เป็นธรรม

การแสวงหาความเป็นธรรมจากกฎแห่งกรรม มองในแง่หนึ่งก็ไม่ต่างจากการแสวงหาความยุติธรรมจากกฎอื่นๆ ในธรรมชาติ เช่น กฎแห่งการเกิดโรคระบาด (ซึ่งจัดว่าเป็นพีชนิยามอย่างหนึ่ง) กฎนี้หากกล่าวอย่างสั้นๆ (ซึ่งอาจดูหยาบสักนิด) ก็คือ โรคระบาดเกิดจากเชื้อโรค มิได้เกิดจากอำนาจลี้ลับ หรือจากสภาพอากาศ ใครที่ติดเชื้อโรค เช่น มาลาเรีย ไม่ว่า รวย หรือจน เด็กหรือคนแก่ ขาวหรือดำ กษัตริย์หรือยาจก ล้วนต้องล้มป่วยหรือตายทั้งสิ้น มองในแง่นี้กฎนี้ก็นับว่ายุติธรรมอย่างยิ่ง แต่ในความเป็นจริงเราพบว่าคนที่ติดและตายเพราะโรคนี้ส่วนใหญ่เป็นคนจน และอยู่ในประเทศโลกที่สาม หลายคนเป็นเด็กน่ารัก และจำนวนไม่น้อยก็เป็นคนดี ในขณะที่นักการเมืองที่โกงกินบ้านเมืองแทบไม่มีใครตายเพราะโรคนี้เลย ทั้งๆ ที่บางคนหากตรวจเลือดก็พบเชื้อมาลาเรีย (เช่นเดียวกับอีกหลายคนที่มีเชื้อวัณโรคในร่างกาย แต่กลับไม่เป็นโรคนี้เลย) เมื่อเป็นเช่นนี้ เราจะพูดได้ไหมว่ากฎนี้ไม่ยุติธรรม ตรงนี้เป็นเรื่องขึ้นอยู่กับการตีความ แต่ไม่ว่าจะตีความอย่างไร หรือถึงแม้จะสรุปว่ากฎนี้ไม่ยุติธรรม ก็ไม่ได้หมายความว่ากฎนี้ไม่มีอยู่จริง จะเป็นธรรมหรือไม่ ก็เป็นการตีความหรือให้ค่าของมนุษย์เอง แต่กฎนี้ไม่รับรู้ด้วย ยังคงทำงานต่อไปตามเหตุปัจจัยอยู่นั่นเอง

การที่บางคนรักษาสุขภาพอย่างดี ไม่สูบบุหรี่ แต่กลับเป็นมะเร็งปอด ขณะที่หลายคนสูบบุหรี่มาตลอด แต่ไม่เป็นโรคนี้เลย ไม่ได้หมายความว่าบุหรี่กับมะเร็งปอดไม่เกี่ยวกัน การศึกษาวิจัยทางวิทยาศาสตร์ชี้ชัดว่า สองอย่างนี้เกี่ยวข้องกันอย่างแน่นอน แต่ก็มีเหตุปัจจัยอื่นๆ มาเกี่ยวข้องด้วย ซึ่งตอนนี้เรายังมีความรู้ที่จำกัด จึงไม่สามารถบอกได้แน่ชัดว่าทำไมบางคนไม่เป็นมะเร็งปอดทั้งๆ ที่สูบบุหรี่มาก แต่เท่าที่มีอยู่ตอนนี้ก็สามารถยืนยันได้แล้วว่าบุหรี่กับมะเร็งปอดนั้นเกี่ยวข้องกันอย่างมาก (อย่างน้อยก็มีผลในระดับเซลล์ เช่น ทำให้เกิดเซลล์มะเร็งขึ้น แต่จะลุกลามเป็นเนื้อร้ายหรือไม่ขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นๆ อีกมาก)

ความรู้ดังกล่าวทำให้สามารถระบุได้ว่าการไม่สูบบุหรี่เป็นปัจจัยหนึ่งในการส่งเสริมสุขภาพ ฉันใดก็ฉันนั้น ถึงแม้เรายังไม่รู้เหตุปัจจัยอื่นๆ อย่างครบถ้วน ว่าเหตุใดบางคนที่ทำความดีมาตลอดจึงถูกฆ่าตายตั้งแต่อายุยังน้อย แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าการทำความดีจะไม่ส่งผลดีต่อผู้กระทำ จริงอยู่ การไม่สูบบุหรี่มิได้เป็นหลักประกันเด็ดขาดว่าจะไม่ป่วยเป็นมะเร็งปอด ในทำนองเดียวกัน การทำความดีก็มิได้เป็นหลักประกันเด็ดขาดว่าจะไม่มีสิ่งเลวร้ายเกิดขึ้นกับตน เพราะเหตุปัจจัยที่จะก่อให้เกิดสิ่งเลวร้ายกับตนนั้นมีอยู่มากมายนอกเหนือจากการกระทำของตนเองในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม การกระทำของตนเองก็เป็นปัจจัยสำคัญที่สุดอย่างน้อยก็เป็นสิ่งซึ่งอยู่ในการควบคุมของเราได้

กฎแห่งการเกิดโรคระบาด จะยุติธรรมหรือไม่ก็ตาม ก็ยังมีประโยชน์ หากเราเอาความรู้หรือความจริงจากกฎดังกล่าวมาใช้ในการป้องกันมิให้เกิดแหล่งเพาะเชื้อโรค ร่วมกันพัฒนายารักษาโรคขึ้นมา รวมทั้งรณรงค์ให้ผู้คนมีพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้อง ตลอดจนสามารถเข้าถึงยาได้อย่างสะดวก ฉันใดก็ฉันนั้น ถึงแม้กฎแห่งกรรมจะดูไม่เป็นธรรมในสายตาของเรา และถึงแม้การทำความดีจะไม่ใช่หลักประกันเด็ดขาดว่าจะไม่เกิดเหตุร้ายกับตน แต่ความจริงที่ว่ามีความสัมพันธ์เชื่อมโยงตามหลักเหตุปัจจัยระหว่างการทำความดีกับการเกิดคุณภาพจิตที่ดีและมีชีวิตที่ดี ความจริงดังกล่าวเราสามารถเอามาใช้ในการส่งเสริมให้ผู้คนทำความดี มีจริยธรรมต่อกัน อย่างน้อยก็ไม่นิ่งดูดายต่อความทุกข์ของผู้อื่นโดยอ้างว่าเป็น “กรรมของสัตว์” หรือ “กรรมใครกรรมมัน” ผู้ที่ทำเช่นนั้นนอกจากจะเข้าใจกฎแห่งกรรมผิดพลาดแล้ว ยังสร้างกรรมใหม่ที่เป็นอกุศล ซึ่งในที่สุดก็จะต้องก่อผลร้ายแก่ตนเองไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง


-------------------------------------------------------


::

 

ปัจจุบันเป้นผลของอดีตชาตินะครับ อย่าคิดมากเลย ลองอ่านนี้ดูนะครับ


สมเด็จโต : กฎแห่งกรรมนี้เป็นสิ่งที่ละเอียดมาก ก็เปรียบเสมือนหนึ่งธรรมชาติของการเติบโตของผลไม้ตามฤดูกาล กรรมที่ท่านสร้างในอดีตภพย่อมนำมาสู่ท่านในปัจจุบันภพ ฉันใดก็ฉันนั้น ทีนี้กรรมเหล่านั้นที่ท่านทำไปแล้วแต่ท่านลืมไปเพราะอะไรเล่า เพราะว่ามนุษย์ที่ยึดว่าทำไมทำดีจึงไม่ได้ดี เพราะมนุษย์ผู้นั้นไม่โปร่งในขั้นสมุฏฐานของเหตุและปัจจัย

ถ้าท่านหว่านพืชชนิดใดลงดิน พืชชนิดนั้นจะขึ้นตามเหล่ากอของพืชพันธุ์นั้น กรรมใดที่ท่านสร้างมาในภพที่ท่านลืมไปแล้ว แต่กรรมนั้นยังตามเสวยตามภพชาติต่างๆ อยู่ ยกตัวอย่าง ซึ่งเปรียบง่ายๆ สมมติว่าเมื่อสองปีก่อนท่านได้ฆ่าคนตายในที่แห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ แล้วท่านหนีไปอยู่ที่หนองคาย (เปรียบเหมือนท่านฆ่าคนตายในภพก่อนแล้วมาเกิดใหม่ในภพนี้) เรียกว่าท่านเกิดภพนี้ทั้งที่เป็นคนเดิมคือจิตวิญญาณเดิมจากภพก่อน แต่มาอยู่ภพนี้หรือเมืองนี้

ในขณะที่ท่านหนีจากกรุงเทพฯ (ภพก่อน) ไปอยู่หนองคาย (ภพนี้) เกิดสำนึกผิดขึ้นมา จึงถือศีลทำบุญให้ทาน เป็นมิตรกับชาวบ้านที่หนองคาย ชาวบ้านที่หนองคายก็ยกย่องสรรเสริญว่าท่านเป็นคนดีมีศีลธรรมน่าเคารพนับถือ แต่กรรมที่ท่านสร้างไว้คือฆ่าคนตายที่กรุงเทพฯ เมื่อสองปีก่อนนั้น ชาวบ้านที่หนองคายไม่รู้กับท่านด้วย และตำรวจ (กรรม) นั้นก็กำลังตามหาท่านอยู่ เปรียบเสมือนการตามของภพของกรรมไปถึงที่นั่น

แม้ว่าท่านกำลังถือศีลถืออุโบสถอยู่ในโบสถ์ หรือแม้ว่าบางคนมาบวชเป็นพระเพื่อหนีคุกหนีตารางก็ตามที เมื่อตำรวจสืบพบเจอตัวท่าน แม้จะอยู่ที่วัดถือศีลหรือบวชเป็นพระอยู่ ตำรวจก็จับท่านทันทีเพื่อไปลงโทษตามกฎหมายบ้านเมือง คนที่หนองคายแถวที่ท่านอยู่ย่อมไม่พอใจ หรือด่าทอตำรวจที่มาจับคนดีที่ถือศีลในอุโบสถอยู่

ก็เหมือนกรรมที่ไม่ดีที่ตามมาทันท่านตอนที่ท่านกำลังทำดี ทำให้ท่านคิดว่าทำไมทำดีแล้วจึงไม่ได้ดี กลับพบเจอและได้รับแต่สิ่งที่ไม่ดี ท่านอาจลืมกรรมที่ท่านทำไว้ในภพชาติก่อนแล้ว เพราะมันผ่านมานานแล้ว ข้ามภพข้ามชาติมาจนจำไม่ได้ว่าทำกรรมไม่ดีอะไรไปบ้าง จึงทำให้คิดว่าภพนี้ชาตินี้ทำแต่ความดี แล้วทำไมไม่ได้ดี

คล้ายกันกับคนทำชั่วหรือทำไม่ดีในปัจจุบัน แต่กลับได้ดิบได้ดี เพราะภพชาติก่อนเขาเคยทำดีไว้ แล้วกรรมดีนี้ตามมาทันและส่งผลให้เขาได้ดิบได้ดี แม้ในขณะปัจจุบันเขากำลังทำกรรมไม่ดีอยู่ก็ตามที เพราะเป็นกรรมคนละส่วนกับกรรมเก่าที่เขาทำดีในภพชาติก่อน ส่วนกรรมใหม่ที่เขาทำไม่ดีในขณะนี้ยังไม่ส่งผล ต้องรอให้ผลในกาลต่อไป เปรียบเหมือนเราเพิ่งปลูกข้าวดำนาเสร็จ จะให้กล้าในนาออกดอกออกรวงข้าวในวันนี้หรือพรุ่งนี้เลยย่อมเป็นไม่ได้ จะต้องรอเดือนรอเวลาจนกว่าต้นกล้าจะครบกำหนดที่จะออกรวงให้ผลิตผลเป็นเมล็ดข้าว จึงจะเก็บเกี่ยวได้ ฉันใดก็ฉันนั้น กฎแห่งกรรมก็เช่นเดียวกันกับกฎธรรมชาติ

เช่น การปลูกพืชปลูกต้นไม้ชนิดต่างกัน ย่อมต้องจะรอการออกดอกออกผลเป็นเวลาไม่เท่ากัน ซึ่งเป็นไปตามพันธุกรรมของพืชชนิดนั้นๆ ที่จะใช้เวลาไม่เท่ากันนานเป็นเดือนหรือนานเป็นปีจึงจะให้ผล เช่น ปลูกพริกย่อมให้ผลิตผลเร็วกว่าปลูกมะม่วง ปลูกข้าวย่อมให้ผลเร็วกว่าปลูกมะพร้าว เป็นต้น เช่นเดียวกันกับผลของกรรมแต่ละชนิด กรรมหนักกรรมเบา มีเจตนาหรือไม่เจตนา เป็นต้น จึงให้ผลกรรมหนักเบาต่างกันต่างเวลาตามเหตุปัจจัย

สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งละเอียด กฎแห่งกรรมคือกฎแห่งธรรมชาติ ย่อมทรงไว้ซึ่งความยุติธรรม ท่านสร้างกรรมดีไว้ในปัจจุบันนี้ กรรมนั้นอาจจะให้ท่านเสวยผลในภพอีกภพหนึ่งก็ได้ เพราะว่ามันเป็นกงล้อแห่งกงกรรมกงเกวียนที่จะแยกแยะออกมา ชาติไหน ชาติอะไร ชาติโน้น ชาตินี้ เป็นสิ่งยาก เพราะว่ามนุษย์เราแต่ละคนที่เกิดมาในปัจจุบันชาตินี้ เกิดมาเป็นร้อยๆ พันๆ ภพชาติเป็นกงกรรมกงเวียนที่ทับถมทั้งดีและชั่ว โดยเจ้าตัวก็แยกแยะไม่ออก

ยกตัวอย่างง่ายๆ เสมือนหนึ่งท่านคิดตั้งแต่เช้าจนถึงเย็น พอตกเย็นท่านมานั่งทบทวน ท่านก็แยกแยะทบทวนไม่ค่อยออกว่าเวลาไหนท่านมีอกุศลอารมณ์ เวลาไหนมีโทสจริต เวลาไหนมีเมตตาจิต เพราะว่าการเคลื่อนไหวแห่งจิตวิญญาณนี้เร็วยิ่งกว่าอณูปรมาณูทั้งหลาย เร็วยิ่งกว่าปรอท เพราะฉะนั้นจึงแยกได้ว่า ท่านสร้างกรรมใดไว้ ท่านย่อมจะต้องเสวยกรรมนั้นในภพชาติแน่นอน ...................

 

สวัสดีปีใหม่ 2553 สมาชิกห้องกฎแห่งกรรมทุกท่าน ขอให้มีความสุขมากๆตลอดปี2553 นะครับ

 

อนุโมทนาบุญด้วยค่ะ สาธุ<!-- google_ad_section_end -->

การฟังธรรมเป็นการชำระล้างจิตใจ ที่เศร้าหมองให้หมดไปเพื่อสำเร็จสู่มรรคผลพระนิพพาน><O></O>
การสวดมนต์นับเป็นการดีพร้อมซึ่งประกอบไปด้วยองค์ทั้ง 3 นั่น คือ
• กายมีอาการสงบเรียบร้อยและสำรวม
• ใจ มีความเคารพนบนอบต่อคุณพระรัตนตรัย
• วาจา เป็นการกล่าวถ้อยคำสรรเสริญถึงพระคุณอันประเสริฐ ในพระคุณทั้ง 3 พร้อมเป็นการขอขมา
ในการผิดพลาดหากมีและกล่าวสักการะเทิดทูนสิ่งสูงยิ่งซึ่งเราเรียกได้ว่าเป็นการสร้างกุศล ซึ่งเป็นมงคลอันสูงสุดที่เดียว<O></O><!-- google_ad_section_end --><!-- google_ad_section_end --> <!-- / message -->

 

อนุโมทนา ด้วยครับ